Urodziny najlepiej świętuje się z przyjaciółmi. Stowarzyszenie Autorów ZAiKS hołduje tej dobrej tradycji, z jednym wszak zastrzeżeniem: zamiast otrzymywać prezenty, woli je wręczać. Dlatego po raz kolejny nagrodziło wybitnych twórców i instytucje szczególnie zasłużone dla kultury. 23 marca 2019 r. w Domu pod Królami w Warszawie znane i cenione osobowości ze świata muzyki, filmu, literatury, sztuk wizualnych czy choreografii odebrały wyróżnienia ZAiKS-u.
Wieczór był pod wieloma względami wyjątkowy. Nigdy wcześniej w siedzibie ZAiKS-u – najstarszej i największej organizacji twórców w Polsce – nie nagrodzono tak wielu osób podczas jednej ceremonii. Wręczono 56 nagród i wyróżnień (przy czym w całym roku stulecia ZAiKS przyznał ich łącznie aż 116).
O randze wyróżnień Stowarzyszenia Autorów ZAiKS najlepiej świadczą nazwiska i dokonania laureatów.
Roman Polański, przerywając na chwilę pracę nad swoim nowym filmem, przyleciał do Polski, żeby osobiście przyjąć godność Honorowego Członka ZAiKS-u. Nie ukrywał wzruszenia. Podczas uroczystości powiedział, że ZAiKS był i jest dla niego legendą. Podziękował też za monumentalny kolekcjonerski album z wszystkimi jego filmami wydany przez ZAiKS z inicjatywy Martyny Korablewskiej.
Hanna Krall, przyjmując Honorowe Członkostwo, przyznała, że czuje się wzruszona, że znalazła się w tak znakomitym gronie. Jak powiedziała, „w ZAiKS-ie zawsze jest się w świetnym towarzystwie. Człowiek czuje się tu bezpiecznie, bo wie, że nic przykrego nie może go tu spotkać”. Wzruszony czuł się także Eustachy Rylski, który ZAiKS zna doskonale (m.in. zasiadał we władzach Stowarzyszenia minionej kadencji), a teraz dołączył do grona Honorowych Członków. „Honor ten otrzymuję od firmy, która przez cały, ponad stuletni okres swojej działalności zachowuje twarde standardy organizacyjne, finansowe i etyczne, a to w naszej części Europy jest ewenementem” – powiedział pisarz.
Michał Urbaniak, nowy Honorowy Członek ZAiKS-u, wspominał czasy, kiedy pierwszy raz przychodził do Stowarzyszenia. „Tworzyliśmy wtedy i graliśmy z potrzeby buntu” – powiedział. – Podobnie czuję się dzisiaj”. Godność Honorowego Członka, najwyższy zaszczyt Stowarzyszenia, przyjęli także Zbigniew Namysłowski, który z właściwą sobie lekkością stwierdził, że komponuje po prostu dlatego, żeby mieć co grać i Stanisław Tym, który zażartował, że „ZA iKS lat będzie jeszcze lepiej”. W imieniu Ryszarda Poznakowskiego tytuł odebrała córka, Karolina Poznakowska-Ludew.
Na prośbę Edwarda Pałłasza, przewodniczącego Rady Stowarzyszenia, minutą ciszy uczczono pamięć Leopolda Kozłowskiego-Kleinmana, ostatniego klezmera Galicji i Honorowego Członka ZAiKS-u, który zmarł na krótko przed uroczystością wręczenia nagród, 12 marca 2019 roku, w wieku 101 lat.
Honorowe Członkostwo odebrał również Jerzy Skolimowski – który dotarł na uroczystość nieco później, prosto z lotniska – stwierdził krótko, że „ZAiKS jest wspólnotą dobrych ludzi”.
Tradycyjnie Honorowi Członkowie otrzymali statuetki z k-dronem, jedenastościenną bryłą geometryczną o unikalnych właściwościach optycznych, akustycznych i strukturalnych, odkrytą przez Janusza Kapustę, który odebrał Nagrodę Specjalną ZAiKS-u. Zanim to jednak nastąpiło, Edward Pałłasz i Janusz Fogler, prezes Stowarzyszenia, wręczyli Nagrody 100-lecia, powołane decyzją statutowych władz ZAiKS-u z okazji obchodzonego przez cały ubiegły rok setnego jubileuszu tej organizacji.
Nagrodami 100-lecia wyróżnieni zostali Lech Janerka, Zbigniew Hołdys, Tomek Lipiński, Mietek Jurecki, Marek Gaszyński, Andrzej Mogielnicki, Krzesimir Dębski, Jerzy Kornowicz, Krzysztof Knittel, Zygmunt Kukla, Paweł Łukaszewski, Wojciech Trzciński, Tadeusz Rolke, Wojciech Druszcz, Andrzej Dudziński, Krzysztof Gierałtowski, Grzegorz Kowalski, Wanda Warska, Stefan Bratkowski, Krzysztof Gradowski, Rafał Marszałek, Maciej Wojtyszko, Jan Wołek, Krzysztof Choiński, Andrzej J. Jaroszewicz i Jacek Fedorowicz.
Doroczne Nagrody ZAiKS-u były wręczane, zgodnie ze zwyczajem, przez przedstawicieli sekcji członkowskich Stowarzyszenia. Małgorzata Semil-Jakubowicz – przewodnicząca Sekcji Autorów Dzieł Dramatycznych, wręczyła Nagrody Literackie dla tłumaczy. Laureatami w tej kategorii zostali:
Marta Jordan, za wybitne osiągnięcia w dziedzinie przekładu literatury hiszpańskojęzycznej na język polski; Jacek Bukowski, za wybitne osiągnięcia w dziedzinie przekładu literatury z języków czeskiego i słowackiego na język polski; Clare Cavanagh, za wybitne osiągnięcia w dziedzinie przekładu literatury polskiej na język angielski oraz Tokimasa Sekiguchi, za wybitne osiągnięcia w dziedzinie przekładu literatury polskiej na język japoński.
Mietek Jurecki, przewodniczący Sekcji Autorów Utworów Muzyki Rozrywkowej i Tanecznej, wręczył nagrody za popularyzację polskiej muzyki rozrywkowej, a dostali je Anna Dymna, doceniona za organizowany od 2005 roku Festiwal Zaczarowanej Piosenki, oraz Radio Lublin – m.in. za cykl koncertów z cyklu „Nie tylko rock’n’roll” (nagrodę dla stacji odebrał prezes stacji, Mariusz Deckert). Nagrody za propagowanie polskiej muzyki współczesnej wręczył Miłosz Bembinow, przewodniczący Sekcji Autorów Dzieł Muzycznych, a otrzymali je Małgorzata Gąsiorowska i Marek Zwyrzykowski.
Krzysztof Gradowski, wiceprzewodniczący Sekcji Autorów Dzieł Filmowych i Telewizyjnych uhonorował Nagrodą im. Krzysztofa Toeplitza dwóch wybitnych filmoznawców, Andrzeja Kołodyńskiego i Janusza Wróblewskiego. Nagrody za twórczość dla dzieci, zainicjowane przez Zofię Ołdak, sekretarz Sekcji Autorów Dzieł Filmowych i Telewizyjnych, wręczyła Dominika Barabas, członkini zarządu Sekcji Autorów Utworów Muzyki Rozrywkowej i Tanecznej, a otrzymali je Jan Wojdak, za całokształt twórczości i Marta Guśniowska, za opowieść „Karmelek” – wydarzenie roku w literaturze i teatrze.
Wojciech Druszcz, przewodniczący Sekcji Autorów Prac Fotograficznych i Andrzej Dudziński, przewodniczący Sekcji Autorów Dzieł Plastycznych, wspólnie wręczyli nagrodę za wybitne osiągnięcia w dziedzinie sztuk wizualnych Rosławowi Szaybo (w salach Domu pod Królami można teraz obejrzeć wystawę prac tego znakomitego plakacisty). Przemysław Śliwa odebrał nagrodę za twórczość choreograficzną z rąk Kai Kołodziejczyk – członkini zarządu Sekcji Autorów Dzieł Choreograficznych, a Barbara Seidler-Hollender, przewodnicząca Sekcji Autorów Prac Publicystycznych, uhonorowała Andrzeja Skalimowskiego, autora książki „Sigalin. Towarzysz odbudowy” Nagrodą im. Karola Małcużyńskiego przyznawaną za twórczość w dziedzinie varsavianów.
Podczas uroczystości wręczono również Nagrody Specjalne, będące wyrazem wdzięczności dla osób szczególnie zasłużonych dla ZAiKS-u, otrzymali je: Magda Czapińska, Maria Sadowska, Janusz Kapusta, Bolesław Pawica, Rafał Skąpski i Miłosz Bembinow.
Sylwetki laureatów nagród zostały zaprezentowane w najnowszym numerze „Wiadomości ZAiKS-u”.
Gośćmi honorowymi uroczystości byli m.in. prof. Sławomir Ratajski, sekretarz generalny Polskiego Komitetu ds. UNESCO, prezes Polskiego Radia Andrzej Rogoyski i redaktor naczelny tygodnika „Polityka” Jerzy Baczyński. Ceremonię poprowadzili Miłosz Bembinow, wiceprezes ZAiKS-u i Rafał Bryndal, członek Prezydium Zarządu ZAiKS-u, a wieczór uświetnił koncert dwóch utalentowanych artystek młodego pokolenia, pianistki Hani Rani i wiolonczelistki Dobrawy Czocher, które zaprezentowały przede wszystkim utwory z płyty „Biała Flaga” z aranżacjami utworów Grzegorza Ciechowskiego, a specjalnie dla Romana Polańskiego zagrały słynne „Libertango” Astora Piazzolli, które wybrzmiało w jego filmie „Frantic”.
W rozmowach kuluarowych nagrodzeni niejednokrotnie podkreślali, że Stowarzyszenie daje twórcom wymierne wsparcie, a nagrody ZAiKS-u mają realny wymiar finansowy.
Stowarzyszenie Autorów ZAiKS otwiera nowe stulecie w znakomitej formie i jest gotowe na nowe wyzwania, a tych w dobie rozwoju rynku internetowego na pewno nie zabraknie.
(Stowarzyszenie Autorów ZAiKS)
